Czy dziecko może być świadkiem w sprawie o rozwód swoich rodziców ?
Często w sprawach rozwodowych pada pytanie czy dziecko może być świadkiem w sprawie swoich rodziców? Nie da się ukryć, że to właśnie dzieci mają najlepszą wiedzę o sytuacji jaka jest pomiędzy małżonkami, o ich wzajemnych relacjach oraz problemach, które pomiędzy nimi występują.
O tym, czy dziecko może być świadkiem w sprawie o rozwód swoich rodziców decyduje jeden podstawowych czynnik, a mianowicie wiek.
Zgodnie z obowiązującym prawem małoletni, którzy nie ukończyli lat trzynastu,
a zstępni stron, którzy nie ukończyli lat siedemnastu, nie mogą być przesłuchiwani
w charakterze świadków.
Ograniczenie to ma charakter bezwzględny, oznacza to, że Sąd nie może takiego zakazu uchylić i tym samym jest on niezależny od woli dziecka czy jego rodziców. Co więcej
w przypadku zstępnych stron czyli dzieci jest on bardziej rygorystyczny, bowiem granica wieku wynosi 17 lat.
Inaczej ma się sytuacja w przypadku dzieci , które ukończyły 17 lat. Takie dziecko może być już świadkiem w sprawie rozwodowej swoich rodziców. Jednakże od przesłuchania dziecka w charakterze świadka odróżnić należy jego informacyjne wysłuchanie przez Sąd. W tym przypadku nie ma granicy wiekowej.
Kiedy Sąd wysłucha małoletniego?
Sąd wysłucha małoletniego w sytuacji, gdy okaże się to pomocne dla rozstrzygnięcia sprawy. Dzieje się tak przede wszystkim gdy przedmiotem sprawy rozwodowej są również kwestie dotyczące ustalenia sytuacji dziecka, kontaktów rodziców z dzieckiem, władzy rodzicielskiej oraz ustalenia miejsca zamieszkania dziecka po rozwodzie.
Jednak i tutaj występuje pewne ograniczenie dla Sądu. Może on wysłuchać dziecko tylko wówczas, gdy jego rozwój umysłowy, stan zdrowia oraz stopień dojrzałości na to pozwoli.
Dał temu wyraz również Sąd Najwyższy, który stwierdził, że „kierując się celowością, przy uwzględnieniu stopnia dojrzałości małoletniego oraz charakteru sprawy opiekuńczej, właściwy sąd powinien zapoznać się ze stanowiskiem tego małoletniego, mając na względzie jego dobro” (postanowienie Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1998 r., I CKN 1122/98, OSN 1999 Nr 6, poz. 119).
W jaki sposób Sąd wysłuchuje małoletniego?
Nie da się ukryć, że zetkniecie się dziecka z sądem może być dla niego bardzo stresującym przeżyciem, mając na uwadze, iż sam rozwód rodziców i zaistniała z jego powodu sytuacja
w domu jest niecodziennym zdarzeniem. Stąd też wysłuchanie dziecka odbywa się
w odpowiednich warunkach, pozwalających dziecku na swobodne otwarcie się przed sądem i wypowiedzenie się.
Same warunki wysłuchania dziecka zostały także określone w prawie. Zgodnie z art. 2161§ 1 k.p.c., wysłuchanie dziecka odbywa się poza salą posiedzeń sądowych. Najczęściej jest to tzw.
„ przyjazny pokój”, składający się z pokoju technicznego, gdzie znajduje się sprzęt pozwalający na utrwalenie rozmowy z dzieckiem i sam pokój, gdzie odbywa się rozmowa. Co istotne podczas rozmowy nie są obecni rodzice, aby nie wywierać na nim presji.
Sąd zadaje pytania dziecku mając na uwadze jego wiek oraz już wcześniej wskazany stopień jego rozwoju umysłowego, stan zdrowia oraz stopień dojrzałości. Niekiedy może być obecny przy rozmowie biegły psycholog, jednak nie jest to warunek obligatoryjny.
Z tak przeprowadzonej rozmowy sporządzą się protokół, do którego załącza się niekiedy nagranie z rozmowy. Z protokołem zapoznają się później strony postępowania.
Statystyki pokazują często, że wysłuchanie dziecka nie jest zbyt często wykorzystywane przez sądy. Częściej posiłkują się one badaniami przeprowadzonymi przez OZSS, czyli Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych (dawniejsze RODK) lub też wywiadem przeprowadzonym przez kuratora.
Niemniej jednak, nawet jeśli dziecko ukończyło już 17 lat i zgodnie z prawem może zostać przesłuchanie w charakterze świadka, należy zawsze mieć na uwadze jego stan emocjonalny, odporność na stres, psychikę, a przede wszystkim należy starać się nie wykorzystywać go jako narzędzia w walce z drugim małżonkiem.
