O odpowiedzialności odszkodowawczej władzy publicznej
Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej jawi się jako niezwykle interesujący i ważny społecznie temat, odgrywający dużą rolę w demokratycznym państwie prawnym. Tematyka ta nie jest jednak powszechnie znana. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z uprawnień jakie im przysługują w związku z działałnością organów państwowych.
Organy władzy publicznej ponoszą odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu tej władzy (art. 417 § 1 k.c.), jak również za szkodę, która powstała w związku z wydaniem aktu normatywnego (art. 4171§ 1 k.c.), prawomocnego orzeczenia albo ostatecznej decyzji (art. 4171 § 2 k.c.), jak również w związku z niewydaniem orzeczenia, decyzji (art. 4171 § 3 k.c.) albo aktu normatywnego (art. 4171 § 4 k.c.), gdy obowiązek ich wydania przewiduje przepis prawa.
Pod pojęciem władzy publicznej rozumiane są określone podmioty czy też organy powołane do wykonywania określonych zadań o charakterze publicznym. Są to Skarb Państwa, jednostki samorządu terytorialnego oraz inne podmioty wykonujące władzę publiczną z mocy prawa np. ministrowie, wojewodowie, naczelnicy urzędu skarbowego, Wojewódzcy Komendanci Policji.
Odpowiedzialność podmiotów władzy publicznej może dotyczyć każdej dziedziny życia – spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, indywidualnych spraw osób fizycznych, a także działań podejmowanych przez organy wymiaru sądownictwa. Negatywne skutki wadliwej działalności organów władzy publicznej powstać mogą u podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa z branży energetycznej, wydobywczej, paliwowej, lotniczej, transportowej, gdzie podmioty te muszą usykać odpowiednią licencję/koncesję uprawniającą je do prowadzenia określonej działalności. Odpowiedzialność podmiotów władzy publicznej dotyczyć też będzie sytuacji, kiedy bezpodstawnie lub nieprawnie została wydana administracyjna decyzja odmowna np. pozwolenie na budowę zgodnie z Prawem Budowlanym. O odpowiedzialności organów władzy publicznej będziemy też mówić w przypadkach gdy sąd wydał wyrok niezgodny z obowiązującym prawem.
Gdy chodzi o szkodę, obowiązuje tutaj powszechne jej rozumienie na gruncie cywilistyki – tzn. obejmuje ona zarówno stratę rzeczywistą, jak i utracone korzyści.
Sprawa taka, gdzie powódka domagała się od pozwanego Skarbu Państwa – prezesa sądu zasądzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną jej przez wydanie niezgodnego z prawem wyroku, miała miejsca w ostatnich latach na terenie Kalisza (Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu – Wydział I Cywilny, sygn. akt I C 58/17).
W przedmiotowej sprawie powódka domagała się od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Kaliszu zasądzenia odszkodowania za szkodę wyrządzoną jej poprzez wydanie przez Sąd Okręgowy w Kaliszu wyroku, którym zmienił on zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim w ten sposób, iż w pkt I nadał mu brzmienie „ustala, że z dniem 4 marca 2013 r. ustał obowiązek alimentacyjny byłego męża powódki na rzecz powódki oraz zadośćuczynienia za naruszenie jej dóbr osobistych na skutek wydania tego wyroku. Powódka twierdziła w pozwie, iż doznana przez nią szkoda i naruszenie jej dóbr osobistych wynikały z deliktu, który stanowiło „bezprawie judykacyjne”. Powódka na skutek wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Kaliszu pozbawiona została świadczeń alimentacyjnych, jakie wcześniej wypłacał jej jej były mąż.
Sąd w dniu 4 sierpnia 2017 roku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Kaliszu na rzecz powódki tytułem odszkodowania kwotę 19.442,23 zł oraz 10.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia. Powódka twierdziła, iż swym działaniem pozwany naruszył jej dobra osobiste w postaci zdrowia i poczucia bezpieczeństwa rozumianego jako prawo do życia wolnego od strachu.
W uzasadnieniu wyroku można przeczytać:
W ocenie Sądu powódka udowodniła swoimi zeznaniami, iż na skutek wydania wyroku przez Sąd Okręgowy w Kaliszu naruszone zostały jej dobra osobiste w postaci zdrowia i prawa do życia wolnego od strachu. Skutkiem wyroku Sądu Okręgowego w Kaliszu była utrata przez powódkę świadczeń alimentacyjnych, jakie do czasu jego wydania, były jej wypłacane przez jej byłego męża. W czasie wydania tego wyroku powódka znajdowała się w trudnej sytuacji życiowej, na co wskazuje fakt, iż w tym czasie z jej powództwa toczyła się sprawa o podwyższenie tych alimentów. Biorąc to pod uwagę stwierdzić należy, że oczywistym jest, że wydanie tego wyroku musiało przysporzyć nerwów powódce, która straciła jedno, znaczące dla niej, źródło utrzymania i zaczęła żyć w strachu o swój los i byt.
Ponieważ pozwany naruszył dobra osobiste powódki, przysługuje jej wobec niego wynikające z art. 448 kcroszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Ponieważ krzywda wyrządzona została powódce przy wykonywaniu władzy publicznej, możliwość żądania przez nią zadośćuczynienia za tą krzywdę na podstawie art. 448 kc oparta jest na przesłance niezgodności z prawem . Pojęcie „krzywdy” nie zostało ustawowo zdefiniowane, w związku z czym należy je rozumieć potocznie jako cierpienia fizyczne i psychiczne. Zadośćuczynienie winno stanowić rekompensatę pieniężną mającą na celu złagodzenie tych cierpień. Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają kryteriów, jakie należy uwzględniać przy takowym ustalaniu. Ich katalog (oczywiście niepełny, albowiem zawsze należy brać pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy) wypracowała judykatura. Niewątpliwie są to: rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy, charakter następstw naruszenia oraz sytuacja majątkowa zobowiązanego.
Autor: Natalia Zagórska
Kancelaria Kacprzak Kowalak i Partnerzy Adwokaci i Radcowie Prawni
Prawnikom z naszej jarocińskiej Kancelarii rozwodowej jest bardzo miło, iż niniejszy artykuł zainteresował Państwa. Mamy nadzieję, iż przeczytają Państwo także nasze inne artykuły dotyczące spadków, prawa karnego, odszkodowań, rozwodów i szerzej prawa rodzinnego.
Zapraszamy tez do kontaktu z Kancelarią mieszkańców takich miast jak: Krotoszyn, Pleszew, Ostrów, Gostyń, Koźmin, Gizałki, Borek Wielkopolski, Kalisz:
Adwokat Anna Konrady Kancelaria Prawna w Jarocinie
Kościuszki 17 Jarocin