O zadośćuczynieniu za śmierć ojca – na podstawie orzeczenia Sądu Okręgowego w Kaliszu.
Utrata ojca to niewyobrażalna trauma dla każdego dziecka bez względu na wiek, szczególnie jeżeli rodzic ginie niespodziewanie, nagle i na domiar tego z winy osoby trzeciej np.w wypadku samochodowym.
Ustawodawca polski przewidział ochronę tych osób w art. 446 § 4 kc, który stanowi, że
Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Przeglądając orzeczenia w poszukiwaniu tematu na dzisiejszy wpis natknęliśmy się na orzeczenie, które idealnie zoobrazuje to zagadnienie. Sprawa dotyczy zadośćuczynienia za śmierć ojca, która została rozpatrzona przez Sąd Okręgowy w Kaliszu II Wydział Cywilny Odwoławczy w 2013 roku ( Sygn. akt II Ca 468/13). Zanim przejdziemy jednak do meritum sprawy, garstka informacji o samej instyucji zadośćuczynienia.
Czym jest zadośćuczynienie?
Zadośćuczynienie jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym mającym za zadanie złagodzić doznaną krzywdę, ból, traumę i cierpienie w sferze psychicznej wywołanych przez śmierć osoby bliskiej. Ma charakter jednorazowy tzn. wypłacane jeden raz bowiem przy jego ustalaniu należy uwzględnić wszystkie elementy składające się na krzywdę.
Sąd Apelacyjny w Poznaniu podkreślił, że Na wielkość krzywdy będą zatem wpływać przeżycia psychiczne, intensywność więzi emocjonalnej ze zmarłym, stopień bliskości, rola jaką zmarły odgrywał w rodzinie, poczucie straty, osamotnienie, utrata oparcia, długotrwałość ich przeżywania, a nawet wiek uprawnionego czy jego sytuacja rodzinna. (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, I ACa 709/18).
Kiedy przysługuje zadośćuczynienie?
Podstawą zasądzenia zadośćuczynienia jest spowodowanie śmierci bezpośrednio poszkodowanego czynem niedozwolonym oraz krzywda, w postaci bólu i cierpienia po stronie osób bliskich poszkodowanemu. Pomiędzy zdarzeniem szkodzącym oraz śmiercią bezpośrednio poszkodowanego, a także między śmiercią bezpośrednio poszkodowanego a krzywdą występować musi związek przyczynowy.
Kto może wnioskować o zadośćuczynienie?
Przepisy Kodeksu Cywilnego stanowią, iż roszczenie o zadośćuczynienie przysługuje osobom najbliższym. W literaturze przedmiotu i praktyce prawa przyjmuję się, że do kręgu osób najbliższych należy zaliczyć tylko członków rodziny zmarłego, której jednak nie należy definiować wyłącznie za pomocą kryterium relacji małżeńskich i pokrewieństwa. Do uprawnionych należy zaliczyć małżonka i dzieci zmarłego, innych krewnych, powinowatych, ale także osoby niepowiązane formalnymi stosunkami prawnorodzinnymi (np. konkubent, jego dziecko).
Jaka jest wysokość zadośćuczynienia?
Wysokość zadośćuczynienia zależy od wielu czynników, w tym od stopnia wspólnych relacji, wieku uprawnionego, poziomu życia członków rodziny zmarłego oraz zmiany tego poziomu po śmierci, a także stan psychiczny i sposób przeżywania żałobny po utracie ojca. Zwykle kwoty te mieszczą się w przedziale od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu tysięcy złotych, czasami osiągają wartość około 200 tyś zł.
Przechodząc do przywołanego na wstępie orzeczenia, przybliżymy stan faktyczny w sprawie:
Kierujący samochodem osobowym naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że jadąc z nadmierna prędkością nie stosując się do istniejącego na drodze ograniczenia prędkości oraz zakazu wyprzedzania , przystąpił do wyprzedzania jadącego przed nim samochodu doprowadzając do czołowego zderzenia z jadącym naprzeciwka samochodem w wyniku czego kierujący tym samochodem poniósł śmierć na miejscu. Powód był jednym z sześciorga dzieci tragicznie zmarłego. W chwili śmierci ojca miał 29 lat. . Jego relacje z ojcem były bardzo dobre. Pracował z ojcem w jego warsztacie. Śmierć ojca spowodowała u niego zaburzenia emocjonalne. Zaburzenie to odbija się na relacjach międzyludzkich w pracy zawodowej.
Wycofał się z kontaktów społecznych.
Jeszcze przed procesem pozwany wypłacił powodowi tytułem zadośćuczynienia kwotę 20 .000 zł. Sąd ocenił, że kwota 35.000 zł jest stosownym zadośćuczynieniem.
Apelację od tego rozstrzygnięcia złożył powód, twierdząc że kwota przyznanej rekompensaty jest nieproporcjonalna do zakresu doznanych psychicznych cierpień w wyniku śmierci ojca. Tym samym wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda dalszej kwoty 25.000 zł.
Sąd Apelacyjny miał w ty zakresie pewne obiekcje, wobec czego oddalił apelację i stwierdził, że:
Sąd Rejonowy przyznając powodowi zadośćuczynienie w wysokości 35.000 zł (15.000 zł zasądzona kwota i 20.000 zł wypłata dobrowolna) uwzględnił wszystkie istotne okoliczności, które decydują o wysokości przyznawanego zadośćuczynienia. Nie bez znaczenie pozostaje też okoliczność, że sądy w podobnych sprawach, w których przyznawano zadośćuczynienie dzieciom za cierpienia związane ze śmiercią rodziców przyznawały kwoty oscylujące w granicach zasądzonych w niniejszej sprawie ( 25.000 zł, 30.000 zł, sygn. akt II Ca 148/13, II Ca 146/13 Sądu Okręgowego w Kaliszu). Brak jednolitych, niezmiennych i porównywalnych kryteriów określenia sumy „odpowiedniej” w rozumieniu przepisu art. 446 § 4 k.c. nakazuje uznać, że określenie wysokości zadośćuczynienia stanowi istotny atrybut Sądu merytorycznie rozstrzygającego sprawę w pierwszej instancji.
Dziękujemy za zapoznanie się z artykułem napisanym przez prawników z naszej Kancelarii prawnej w Jarocinie. Serie tych artykułów – porad prawnych adresujemy do mieszkańców naszego miasta, ale także Krotoszyna, Koźmina, Pleszewa, Ostrowa czy Kalisza. Zachęcamy do lektury innych naszych porad dotyczących prawa: zachowku, rozwodu, prawa rodzinnego czy karnego.
Z wyrazami szacunku Radca prawny Bartosz Kowalak Kancelaria Prawna w Jarocinie
Kościuszki 17 Jarocin
