Home PagePorady prawneOdpowiedzialność karna za nieprzestrzeganie kwarantanny i naruszenie innych nakazów/zakazów prawnych związanych z epidemią koronawirusa.

Odpowiedzialność karna za nieprzestrzeganie kwarantanny i naruszenie innych nakazów/zakazów prawnych związanych z epidemią koronawirusa.

Bartosz Kowalak- 2020-04-16
geralt / Pixabay

Każdego dnia służby policji w cały kraju sprawdzają, czy osoby zakwalifikowane do obowiązkowej kwarantanny domowej (przykładowo są to osoby powracające z zagranicy czy osoby, który miały bezpośredni kontakt z osobą zarażoną) respektują ciążący na nich obowiązek i przestrzegają zasad przebywania w miejscu odbywania kwarantanny. Najczęściej odbywa się to w miejscu zamieszkania. Obrazkiem częstym jest też patrol policyjny na ulicach miastach, placach zabaw, parkach miejskich czy ogrodach botanicznych kontrolujący, czy przestrzegane są restrykcje dotyczące swobodnego przemieszczania się wprowadzone w ostatnim czasie przez rząd polski.
W obecnej sytuacji hasło „Zostań w domu” ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa i zdrowia każdego z nas, dlatego wszyscy ci, którzy nie stosują się do przepisów obowiązujących w związku z epidemią, muszą liczyć się z poważnymi konsekwencjami karnoprawnymi swoich zachowań.

Przepisy prawa karnego przewidują możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osobę, która narusza przepisy dotyczące kwarantanny i swoim zachowanie naraża innych na zarażenie, jednakże w ściśle określonych sytuacjach. W związku z sytuacją panującą w kraju oraz wprowadzonymi nakazami, zakazami i ograniczeniami warto pamiętać przede wszystkim o kilku przepisach Kodeksu wykroczeń i Kodeksy karnego, za naruszenie których możemy zostać ukarani. W nieniniejszym artykule pochylimy się nad trzema przepisami, które naszym zdaniem mają szczególne znaczenie. Mowa o art. 116 kodeksu wykroczeń, art. 161 § 2 i 165 kodeksu karnego.

Art. 116 kodeksu wykroczeń

Zaczniemy od omówienia przepisu, na podstawie którego aktualnie najwięcej osób łamiących zasady kwarantanny pociąganych jest do odpowiedzialności karnej osób – od art. 116 kodeksu wykroczeń.

Zgodnie z jego obecnym brzmieniem każdy, kto, wiedząc o tym, że jest chory na koronawirusa, czy też kto styka się z innym chorym lub z podejrzanym o zarażenie, poprzez co nie przestrzega nakazów, zakazów i zaleceń zawartych w przepisach o zapobieganiu tym chorobom podlega karze grzywny do 5000 zł albo karze nagany. Kara taka jest nakładana tylko wtedy, gdy dana osoba popełni czyn karalny, a sąd w postępowaniu sądowym zdecyduje się wymierzyć jej tak wysoką grzywnę.

Do kręgu osób karanych na podstawie art. 116 k.w. należą:

  • osoby chore na chorobę zakaźną albo podejrzewane o tę chorobę,

  • osoby stykające się z chorym na wymienione choroby lub z podejrzanym o nie;

  • nosiciele zarazków chorób zakaźnych oraz podejrzani o nosicielstwo.

Wyjaśnić należy, że nosiciela definiuje się jako osobę bez objawów objawów choroby zakaźnej, w której organizmie bytują biologiczne czynniki chorobotwórcze, stanowiącą potencjalne źródło zakażenia innych osób. Zatem będą to wszystkie osoby, u których test na wykrycie coronawirusa COVID 19 dał wynik pozytywny, a osoby te przechodzą chorobę całkowicie bezobjawowo. Osoba podejrzana o chorobę zakaźną to osoba, u której występują objawy kliniczne lub odchylenia od stanu prawidłowego, mogące wskazywać na chorobę zakaźną. Natomiast osoba podejrzana o nosicielstwo to osoba, u której nie występują objawy zakażenia ani choroby zakaźnej, ale która miała styczność ze źródłem zakażenia, a charakter czynnika zakaźnego i okoliczności styczności uzasadniają podejrzenie zakażenia.

Zakres penalizacji przepisu obejmuje również rodziców i opiekunów prawnych dzieci i osób bezradnych (np. chorych, niepełnosprawnych), którzy to mają dbać o to, by podopieczni przestrzegali nakazów i zakazów.

Należy w tym miejscu podkreślić, że osoba zdrowa, która złamała zakaz przemieszczania lub będzie organizowała nielegalne zgromadzenia osób na mieście powyżej dwóch osób nie może być pociągnięta do odpowiedzialności karnej na gruncie art. 116 k.w. Właściwym do tego będzie inny przepis prawny.

Art. 161 § 2 kodeksu karnego

Na gruncie prawa karnego sankcje za narażenie pojedynczych osób na zakażenie przewiduje wskazany przepis art. 161 § 2 k.k., zgodnie z którym – kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną osobę na zarażenie taką chorobą, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jest to przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnoskargowego, zatem w przypadku zarażenia innej osoby koronawirusem bądź samego narażenia jej na takie zarażenie, osoba pokrzywdzona takim przestępstwem winna złożyć prywatny akt oskarżenia.

Warto zwrócić uwagę na § 3 przywołanego przepisu, który został dodany ustawą z dnia 31 marca 2020 roku. Przepis ten stanowi, że jeśli sprawca, wiedząc że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża na zarażenie wielu osób podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Pewne wątpliwości budzić będzie w praktyce użycie znamienia „wielu” ponieważ ustawodawca nie sprecyzował, co rozumieć należy pod pojęciem wielu osób. Z uwagi na krótki czas obowiązywania tego przepisu w obiegu prawnym nie zostały wydane jeszcze żadne orzeczenia sądów czy komentarze naukowe w tym zakresie. Zauważyć jednak należy, że znamię „wiele” jest dość często używane w przepisach kodeksu karnego przez ustawodawcę i wielokrotnie stawało się już przedmiotem analizy w orzeczeniach sądowych czy komentarzach do Kodeksu karnego. I tak odpowiadając na pytanie dotyczące minimalnego kryterium liczbowego wypełniającego znamię „wielu osób” stwierdzić należy, że mowa o liczbie osób nie mniejszej niż 10.

Art. 165 § 1 kodeksu karnego

W najcięższych przypadkach będzie miał zastosowanie art. 165 Kodeksu karnego. Zgodnie z jego §1 pkt 1. ten, kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby zakaźnej podlega karze pozbawienia wolności. Jej wymiar może sięgnąć od 6 miesięcy do 8 lat, a w przypadkach gdyby skutkiem takie działania była śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowie, kara może wzrosnąć nawet do 12 lat pozbawienia wolności.

Jako przykład takiego zachowania wypełniającego znamiona z art. 165 § 1 kodeksu karnego można wskazać sytuację, gdy osoba zarażona udaje się do miejsca obleganego przez ludzi, przykładowo do supermarketu lub przychodni lekarskiej i tam, nie zachowując zasad ostrożności dotyka przedmiotów, rozmawia z innymi, nie zachowuje wymaganej odległości czy celowo dotyka osób, tym samym stwarzając niebezpieczeństwo szerzenia się choroby zakaźnej dla wielu osób.

Zauważyć należy, że na podstawie art. 165 k.k. penalizacji podlega także nieumyślne działanie. Sprawca nie musi mieć zatem zamiaru, by kogoś zarazić. Nieumyślne zachowanie w tym przypadku będzie polegało przede wszystkim na nieprzestrzeganiu obowiązujących przepisów, regulujących postępowanie w razie wystąpienia choroby zakaźnej i naruszające zasady bezpiecznego postępowania. Ma być to ryzyko, którego nie tolerujemy w tak zwanej praktyce życia codziennego. Nie narażamy się zatem na odpowiedzialność karną, gdy idziemy do sklepu nie wiedząc, że jesteśmy zarażeni, nie wykazując typowych objawów zarażenia. Ale chodzi tu o sytuację, w których zachowujemy się skrajnie nieodpowiedzialnie, przykładowo mając typowe objawy koronawirusa (suchy kaszel, duszności, wysoka gorączka, uczucie zmęczenia), dodatkowo wróciliśmy niedawno z zagranicy, pojawiamy się w miejscu publicznym wśród innych ludzi, możemy odpowiadać karnie za przestępstwo z art. 165 k.k. W przypadku działania nieumyślnego kara wynosi do 3 lat pozbawienia wolności.

Co ważne, zarówno w przypadku opisanym w art. 165 § 1 czy § 2 k.k. nie jest wymagane zarażenie u innej osoby. Chodzi o samo wystąpienie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi przez powiększanie zakresu epidemii lub rozszerzanie się choroby zakaźnej.

Zostaw swoją myśl na temat “Odpowiedzialność karna za nieprzestrzeganie kwarantanny i naruszenie innych nakazów/zakazów prawnych związanych z epidemią koronawirusa.”

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *