Zakaz konkurencji w prawie pracy

 

Istota i znaczenie klauzuli zakazu konkurencji

Jako adwokat z wieloletnim doświadczeniem w prowadzeniu spraw z zakresu prawa pracy na terenie południowej Wielkopolski, często spotykam się z problemami związanymi z klauzulami zakazu konkurencji. W mojej praktyce w Jarocinie obserwuję, że zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, nie zawsze rozumieją istotę i konsekwencje tego rodzaju postanowień umownych.

Zakaz konkurencji to zobowiązanie pracownika do powstrzymania się od działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy. Kodeks pracy przewiduje dwa rodzaje takich zakazów:

• Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy (art. 101¹ KP)
• Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 101² KP)

Z mojego doświadczenia w prowadzeniu spraw przed sądami w Kaliszu, Pleszewie czy Jarocinie wynika, że najwięcej problemów sprawia prawidłowe sformułowanie zakresu zakazu oraz ustalenie odpowiedniego odszkodowania.

Zakaz konkurencji w trakcie zatrudnienia

Zakaz konkurencji w czasie trwania stosunku pracy wynika wprost z obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy i zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Co ciekawe, w praktyce często spotykam się z sytuacjami, gdy pracodawcy z okolic Jarocina niepotrzebnie zawierają takie umowy, nie zdając sobie sprawy, że zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej w pewnym zakresie wynika wprost z przepisów prawa i obowiązków pracowniczych.

Warto przy tym pamiętać, że nie każda dodatkowa aktywność zawodowa pracownika stanowi działalność konkurencyjną. Z mojego doświadczenia wynika, że sądy w naszym regionie oceniają to bardzo indywidualnie, biorąc pod uwagę branżę, stanowisko pracownika oraz rzeczywisty wpływ jego działalności na interesy pracodawcy.

Zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy

Znacznie więcej kontrowersji budzi zakaz konkurencji obowiązujący po zakończeniu stosunku pracy. Taka umowa, zgodnie z art. 101² KP, musi przewidywać odpowiednie odszkodowanie dla pracownika, nie niższe niż 25% wynagrodzenia otrzymanego przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu.

W praktyce nierzadko spotykam się z przypadkami, gdy pracodawcy z Jarocina i okolic próbują zawierać takie umowy bez określenia odszkodowania lub z odszkodowaniem rażąco niskim. Takie klauzule są nieważne, co potwierdzają liczne orzeczenia sądów pracy w naszym regionie.

Przykładowa sprawa

Pamiętam sprawę klienta z gminy Kotlin, który pracował jako specjalista ds. sprzedaży w firmie handlującej materiałami budowlanymi. Po rozwiązaniu umowy o pracę za porozumieniem stron, były pracodawca pozwał go o naruszenie zakazu konkurencji, gdyż podjął pracę w podobnej firmie na terenie Jarocina.

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym w Jarocinie udało nam się wykazać, że umowa o zakazie konkurencji była nieważna, ponieważ przewidywała odszkodowanie w wysokości jedynie 10% dotychczasowego wynagrodzenia, co było sprzeczne z wymogami Kodeksu pracy. Ponadto, zakres zakazu był określony zbyt szeroko, praktycznie uniemożliwiając klientowi podjęcie jakiejkolwiek pracy w branży, w której miał wieloletnie doświadczenie.

Najczęściej zadawane pytania

Czy każdy pracownik może być objęty zakazem konkurencji?

Nie. Umowa o zakazie konkurencji może być zawarta tylko z pracownikiem mającym dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. W praktyce sądowej w Jarocinie i Kaliszu obserwuję, że sądy badają, czy pracownik rzeczywiście miał dostęp do takich informacji, a nie tylko czy pracodawca tak twierdził.

Jak długo może obowiązywać zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy?

Przepisy nie określają maksymalnego okresu obowiązywania zakazu. W praktyce najczęściej spotykam się z okresami od 6 miesięcy do 2 lat. Z mojego doświadczenia w sądach południowej Wielkopolski wynika, że zakazy dłuższe niż 2 lata są często uznawane za nadmiernie ograniczające swobodę pracownika i mogą być uznane za nieważne.

Czy pracodawca może jednostronnie zwolnić pracownika z zakazu konkurencji?

Tak, ale tylko jeśli taka możliwość została przewidziana w umowie o zakazie konkurencji. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zwolnienia z zakazu, pracodawca jest zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania tylko za okres po zwolnieniu z zakazu. W praktyce wielu mieszkańców Jarocina nie wie o konieczności zapisania takiej możliwości w umowie.

Jakie konsekwencje grożą za naruszenie zakazu konkurencji?

W przypadku naruszenia zakazu konkurencji pracownik może być zobowiązany do zapłaty kary umownej, jeśli była przewidziana w umowie. Ponadto, pracodawca może dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych. W skrajnych przypadkach, naruszenie zakazu konkurencji w trakcie zatrudnienia może być podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Lokalna specyfika spraw dotyczących zakazu konkurencji

Jako adwokat praktykujący w Jarocinie dostrzegam pewne prawidłowości w sprawach dotyczących zakazu konkurencji w naszym regionie. Ze względu na ograniczony rynek pracy w mniejszych miejscowościach, zbyt szeroko sformułowane zakazy konkurencji mogą faktycznie uniemożliwić pracownikowi znalezienie zatrudnienia w swojej branży bez konieczności przeprowadzki do odległych miejscowości.

Z mojego doświadczenia wynika, że sądy w Jarocinie i Kaliszu coraz częściej biorą pod uwagę tę specyfikę lokalnego rynku pracy przy ocenie ważności i zakresu klauzul konkurencyjnych. W ostatnich latach obserwuję tendencję do uznawania za nieważne zakazów obejmujących zbyt szeroki obszar geograficzny.

Warto podkreślić, że w przypadku konfliktów dotyczących zakazu konkurencji, kluczowe znaczenie ma precyzyjne określenie, co stanowi działalność konkurencyjną. W mojej praktyce w kancelarii przy ul. Alei Niepodległości staram się doradzać klientom takie sformułowanie tych zapisów, aby chroniły rzeczywiste interesy pracodawcy, nie ograniczając nadmiernie swobody pracownika.

Z mojej perspektywy, zarówno pracodawcy, jak i pracownicy z Jarocina i okolic, powinni podchodzić do klauzul konkurencyjnych z większą świadomością i rozwagą. Dobrze skonstruowana umowa o zakazie konkurencji może chronić uzasadnione interesy obu stron, podczas gdy nieprzemyślane zapisy często prowadzą do długotrwałych i kosztownych sporów sądowych.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z Kancelarią w Jarocinie: Adwokat Anna Konrady Kancelaria Prawna ul. Aleja Niepodległości 6, 63-200 Jarocin tel. +48 575 641 021