Rozliczenia konkubentów – podział majątku przy rozstaniu

Jak prawnie uregulować sprawy majątkowe bez ślubu?

Związki nieformalne, zwane potocznie konkubinatami, stają się coraz popularniejszą formą relacji w polskim społeczeństwie. W mojej praktyce adwokackiej w Jarocinie obserwuję rosnącą liczbę par, które świadomie wybierają życie bez ślubu, ale także takich, które rozstają się i stają przed wyzwaniem podziału wspólnie zgromadzonego majątku.

Choć prawo polskie nie reguluje wprost statusu konkubinatu, nie oznacza to, że osoby żyjące w nieformalnych związkach pozostają bez ochrony prawnej. Z mojego doświadczenia w prowadzeniu spraw dla mieszkańców Jarocina, Kalisza, Gostynia i innych okolicznych miejscowości wynika, że rozliczenia majątkowe konkubentów, choć bardziej skomplikowane niż w przypadku małżeństw, są możliwe i mają solidne podstawy prawne.

 

 

Brak wspólności majątkowej – kluczowa różnica

Podstawowa zasada, którą zawsze wyjaśniam klientom w mojej kancelarii w Jarocinie, brzmi: między konkubentami nie powstaje z mocy prawa wspólność majątkowa, jak ma to miejsce w przypadku małżeństwa. Oznacza to, że:

• Każda rzecz należy do tej osoby, która ją kupiła lub otrzymała

• Wspólny rachunek bankowy należy do obojga w częściach odpowiadających wpłatom

• Nieruchomość nabyta wspólnie stanowi współwłasność w częściach określonych w akcie notarialnym

W praktyce jednak, po wielu latach wspólnego życia, trudno ustalić, kto i co dokładnie kupił, zwłaszcza gdy chodzi o przedmioty codziennego użytku czy drobne ruchomości. Z tego powodu rozliczenia konkubentów bywają bardziej skomplikowane niż w przypadku małżeństw.

Współwłasność – najczęstsza forma wspólnego majątku konkubentów

Z mojej praktyki adwokackiej w Jarocinie wynika, że najczęstszą formą wspólnego majątku konkubentów jest współwłasność poszczególnych składników majątkowych. Dotyczy to zwłaszcza:

• Nieruchomości nabytych wspólnie

• Samochodów zakupionych ze wspólnych środków

• Wartościowych przedmiotów nabytych z zamiarem wspólnego korzystania

Warto jednak pamiętać, że współwłasność nie powstaje automatycznie – musi wynikać z konkretnej czynności prawnej (np. umowy kupna, darowizny na rzecz obojga partnerów).

Pamiętam przypadek pary z Krotoszyna, która przez 12 lat żyła w nieformalnym związku. Wspólnie nabyli dom, który został zarejestrowany na obojga w równych częściach. Po rozstaniu podział tej nieruchomości przebiegł stosunkowo sprawnie – dom został sprzedany, a uzyskane środki podzielone po połowie.

Podział majątku konkubentów – dostępne opcje

Gdy związek nieformalny się rozpada, partnerzy stają przed koniecznością podziału wspólnie zgromadzonego majątku. Z mojego doświadczenia w prowadzeniu kancelarii adwokackiej w Jarocinie i obsłudze klientów z całego okręgu Sądu Okręgowego w Kaliszu wynika, że możliwe są następujące drogi:

1. Umowa o podział majątku

• Najszybsza i najbardziej ekonomiczna opcja

• Wymaga zgody obu stron

• Może być zawarta w formie pisemnej, choć w przypadku nieruchomości konieczny jest akt notarialny

2. Sądowy podział majątku

• Konieczny, gdy strony nie mogą dojść do porozumienia

• Dotyczy rzeczy będących przedmiotem współwłasności

• Może obejmować zarówno podział fizyczny, jak i sprzedaż rzeczy i podział uzyskanych środków

3. Rozliczenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu

• Stosowane, gdy jeden z partnerów poczynił nakłady na majątek drugiego

• Wymaga udowodnienia wysokości nakładów i braku podstawy prawnej do ich poniesienia

W mojej praktyce adwokackiej zawsze staram się najpierw dążyć do polubownego rozwiązania, które oszczędza czas, pieniądze i nerwy obu stronom.

Rozliczenie nakładów na majątek partnera

To jedna z najtrudniejszych kwestii w rozliczeniach konkubentów. Z mojego doświadczenia w prowadzeniu spraw dla mieszkańców Jarocina, Pleszewa, Gostynia czy Środy Wielkopolskiej wynika, że często jeden z partnerów inwestuje znaczne środki w majątek należący formalnie do drugiego. Może to być:

• Remont mieszkania należącego do partnera

• Spłata kredytu zaciągniętego przez partnera

• Dokończenie budowy domu partnera

W takich przypadkach podstawą rozliczenia są przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 i nast. Kodeksu cywilnego) lub przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 752 i nast. KC).

Pamiętam sprawę klientki z Jarocina, która przez 8 lat związku nieformalnego finansowała remonty i modernizację domu należącego do partnera. Po rozstaniu udało się uzyskać zwrot poniesionych nakładów, choć postępowanie wymagało zgromadzenia licznych dowodów w postaci faktur, przelewów i zeznań świadków.

Umowy majątkowe między konkubentami

W mojej kancelarii adwokackiej w Jarocinie często doradzam parom żyjącym w związkach nieformalnych zawieranie umów regulujących ich stosunki majątkowe. Takie umowy mogą obejmować:

• Określenie, które przedmioty należą do kogo

• Ustalenie zasad ponoszenia wydatków na wspólne gospodarstwo domowe

• Regulacje dotyczące wspólnie nabywanych nieruchomości

• Zasady rozliczeń na wypadek rozstania

To życie pisze różne scenariusze, a prawo musi nadążać za zmieniającymi się formami relacji międzyludzkich. Z tej perspektywy patrzę na umowy między konkubentami – jako na narzędzie, które może zapobiec wielu problemom w przyszłości.

Dowody w sprawach o rozliczenie konkubentów

W sprawach o rozliczenie konkubentów kluczową rolę odgrywają dowody potwierdzające, kto i w jakim zakresie przyczynił się do powstania określonych składników majątkowych. Z mojej praktyki adwokackiej w Jarocinie wynika, że najważniejsze są:

• Dokumenty zakupu (faktury, paragony)

• Wyciągi z kont bankowych

• Umowy kredytowe

• Dokumentacja przelewów

• Zeznania świadków

Często doradzam klientom prowadzenie swoistego “archiwum domowego” – zbieranie dokumentów potwierdzających większe wydatki, zwłaszcza gdy dotyczą one nieruchomości czy wartościowych ruchomości.

Przeciętne scenariusze rozliczeniowe z mojej praktyki adwokackiej

W ciągu lat prowadzenia kancelarii adwokackiej w Jarocinie i obsługi klientów z całego regionu południowej Wielkopolski, spotkałam się z różnymi scenariuszami rozliczeń konkubentów:

Scenariusz 1: Wspólny dom na działce jednego z partnerów Para wspólnie wybudowała dom na działce należącej do jednego z nich. Po rozstaniu partner niebędący właścicielem gruntu otrzymał rekompensatę finansową odpowiadającą połowie wartości budynku.

Scenariusz 2: Wspólne prowadzenie działalności gospodarczej Konkubenci wspólnie prowadzili sklep, formalnie zarejestrowany na jednego z nich. Po rozstaniu konieczne było rozliczenie wkładu pracy i środków finansowych w rozwój biznesu.

Scenariusz 3: Wspólne mieszkanie własnościowe Para nabyła mieszkanie, które zostało zarejestrowane na obojga w częściach ułamkowych. Po rozpadzie związku jedną z opcji był podział według tych udziałów, inną – sprzedaż mieszkania i podział uzyskanej kwoty.

To tylko przykłady – każda sprawa jest inna i wymaga indywidualnego podejścia.

Konkubinat a dzieci – dodatkowy aspekt rozliczeń

Szczególnie złożona sytuacja powstaje, gdy konkubenci mają wspólne dzieci. W mojej praktyce adwokackiej w Jarocinie zawsze zwracam uwagę, że rozliczenia majątkowe konkubentów są odrębne od kwestii związanych z opieką nad dziećmi i alimentami, choć często są prowadzone równolegle.

Kwestie dotyczące dzieci reguluje kodeks rodzinny i opiekuńczy, niezależnie od statusu związku rodziców. Obejmują one:

• Ustalenie miejsca zamieszkania dziecka

• Kontakty z drugim rodzicem

• Alimenty na rzecz dziecka

• Wspólne wykonywanie władzy rodzicielskiej

 

Przedawnienie roszczeń między konkubentami

Istotną kwestią, o której zawsze informuję klientów mojej kancelarii w Jarocinie, jest przedawnienie roszczeń wynikających z bezpodstawnego wzbogacenia. Termin przedawnienia wynosi:

• 6 lat – dla roszczeń o świadczenia periodyczne

• 10 lat – dla pozostałych roszczeń

Dlatego tak ważne jest, by nie zwlekać zbyt długo z dochodzeniem swoich praw po rozpadzie związku nieformalnego.

Pomoc adwokata – kiedy jest niezbędna?

Rozliczenia konkubentów są często bardziej skomplikowane niż podział majątku małżeńskiego, dlatego profesjonalna pomoc prawna jest szczególnie istotna. Jako adwokat z praktyką w Jarocinie oferuję kompleksowe wsparcie w zakresie:

• Analizy stanu faktycznego i prawnego

• Oceny możliwości dochodzenia roszczeń

• Przygotowania umowy o podział majątku

• Reprezentacji w postępowaniu sądowym

• Negocjacji z byłym partnerem

• Zabezpieczenia interesów klienta na przyszłość

---

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z Kancelarią w Jarocinie:

Adwokat Anna Konrady
Kancelaria Prawna
ul. Aleja Niepodległości 6
63-200 Jarocin
tel. +48 575 641 021