Umowa zlecenie – konsekwencje prawne i praktyczne porady

Charakterystyka umowy zlecenia – podstawowe informacje

Umowa zlecenie należy do grupy umów o świadczenie usług. Jako adwokat z wieloletnim doświadczeniem w Jarocinie, obserwuję, że jest to jedna z najczęściej zawieranych umów cywilnoprawnych w naszym regionie, zwłaszcza wśród młodszych mieszkańców. W przeciwieństwie do umowy o dzieło, która koncentruje się na rezultacie, umowa zlecenie zobowiązuje zleceniobiorcę do wykonania określonej czynności prawnej (starannego działania), a nie osiągnięcia konkretnego rezultatu.

Umowa zlecenie została uregulowana w Kodeksie cywilnym w art. 734-751. Jej istotą jest to, że zleceniobiorca zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy, a ten zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia (chyba że z umowy lub okoliczności wynika, że zleceniobiorca zobowiązał się wykonać zlecenie bez wynagrodzenia).

Z mojej praktyki adwokackiej w Jarocinie wynika, że wiele osób mylnie utożsamia umowę zlecenia z umową o pracę, co może prowadzić do nieporozumień co do przysługujących im praw.

Cechy charakterystyczne umowy zlecenia

Elementy konieczne umowy zlecenia:

Określenie stron umowy (zleceniodawca i zleceniobiorca)
Określenie przedmiotu zlecenia (czynności do wykonania)
Określenie wynagrodzenia (lub wskazanie, że umowa jest nieodpłatna)
Oznaczenie czasu trwania umowy

Najważniejsze cechy umowy zlecenia:

Brak podporządkowania zleceniobiorcy wobec zleceniodawcy (w przeciwieństwie do stosunku pracy)
Swoboda w zakresie czasu i miejsca wykonywania zlecenia
Możliwość powierzenia wykonania zlecenia osobie trzeciej (z pewnymi ograniczeniami)
Możliwość wypowiedzenia umowy przez każdą ze stron
Brak ochrony charakterystycznej dla stosunku pracy (urlop, okres wypowiedzenia, itd.)

Z mojego doświadczenia w sprawach prowadzonych w sądach w Jarocinie i Kaliszu wynika, że wiele sporów dotyczy właśnie rozgraniczenia między umową zlecenia a umową o pracę, szczególnie gdy pracodawcy próbują omijać przepisy prawa pracy.

Prawa i obowiązki stron umowy zlecenia

Obowiązki zleceniobiorcy:

Wykonywanie zlecenia osobiście (chyba że umowa stanowi inaczej)
Działanie z należytą starannością
Informowanie zleceniodawcy o przebiegu sprawy
Wydanie wszystkiego, co przy wykonywaniu zlecenia uzyskał dla zleceniodawcy
Złożenie sprawozdania po wykonaniu zlecenia

Obowiązki zleceniodawcy:

Zapłata wynagrodzenia (jeśli umowa jest odpłatna)
Zwrot wydatków poniesionych przez zleceniobiorcę
Zapewnienie środków niezbędnych do wykonania zlecenia
Zwolnienie zleceniobiorcy z zaciągniętych w imieniu zleceniodawcy zobowiązań

Z mojej praktyki adwokackiej w Jarocinie wynika, że mieszkańcy naszego miasta i okolicznych miejscowości (Kotlin, Żerków, Jaraczewo) często nie są świadomi wszystkich swoich praw wynikających z umowy zlecenia, szczególnie w zakresie zwrotu wydatków i odpowiedzialności.

Różnice między umową zlecenia a umową o pracę

Jest to szczególnie istotne rozróżnienie, które wywołuje wiele kontrowersji w praktyce. Główne różnice to:

Umowa zlecenia	Umowa o pracę
Brak podporządkowania	Podporządkowanie pracownika wobec pracodawcy
Swoboda w organizacji pracy	Praca pod kierownictwem pracodawcy
Brak prawa do urlopu	Prawo do urlopu wypoczynkowego
Brak okresów wypowiedzenia (chyba że umowa stanowi inaczej)	Ustawowo określone okresy wypowiedzenia
Możliwość zastępstwa	Osobiste świadczenie pracy
Ograniczone składki ZUS	Pełne składki ZUS

Z mojej praktyki adwokackiej wynika, że wielu przedsiębiorców z Jarocina i okolic zawiera umowy zlecenia w sytuacjach, gdy w rzeczywistości istnieje stosunek pracy. Jest to tzw. “pozorne zlecenie”, które może zostać zakwestionowane przez sąd pracy lub ZUS.

Oskładkowanie umowy zlecenia

Kwestia składek ZUS od umów zlecenia jest istotna zarówno dla zleceniodawców, jak i zleceniobiorców. Zgodnie z obecnymi przepisami:

Umowa zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowemu, wypadkowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu
Istnieją wyjątki od tej zasady, np. dla uczniów i studentów do 26. roku życia
Zleceniobiorca może być zwolniony z niektórych składek, jeśli podlega ubezpieczeniom z innego tytułu (np. umowy o pracę)

Z mojego doświadczenia w prowadzeniu spraw dla mieszkańców Jarocina wynika, że kwestie ubezpieczeń społecznych są częstym źródłem nieporozumień i sporów między stronami umowy zlecenia.

Wypowiedzenie umowy zlecenia

Umowa zlecenia może być wypowiedziana przez każdą ze stron w dowolnym czasie, chyba że strony ustaliły w umowie termin wypowiedzenia. Zasady wypowiedzenia są następujące:

Zleceniodawca powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki, które ten poczynił w celu wykonania zlecenia, oraz zapłacić część wynagrodzenia odpowiadającą wykonanej pracy
Jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, strona wypowiadająca umowę może być zobowiązana do naprawienia szkody

Z mojej praktyki adwokackiej w Jarocinie wynika, że spory dotyczące wypowiedzenia umowy zlecenia i rozliczeń po jej zakończeniu są dość częste, szczególnie gdy umowa nie precyzuje jasno zasad rozliczenia w przypadku wcześniejszego zakończenia współpracy.

Przykładowa sprawa z praktyki adwokackiej

Niedawno reprezentowałam mieszkankę Jarocina, która przez 3 lata świadczyła usługi na podstawie umowy zlecenia dla lokalnego przedsiębiorcy. Mimo że formalnie łączyła ich umowa zlecenia, w praktyce klientka pracowała w stałych godzinach, pod nadzorem zleceniodawcy, używając jego narzędzi i materiałów. Po nagłym wypowiedzeniu umowy, klientka zdecydowała się dochodzić swoich praw.

Skierowaliśmy do Sądu Rejonowego w Jarocinie pozew o ustalenie istnienia stosunku pracy. Na podstawie zebranych dowodów (w tym zeznań świadków, grafików pracy, treści komunikacji elektronicznej) udało się wykazać, że mimo nazwy “umowa zlecenie”, faktycznie istniał stosunek pracy. Sąd wydał wyrok ustalający istnienie stosunku pracy, co otworzyło klientce drogę do dochodzenia niewypłaconych świadczeń pracowniczych (ekwiwalentu za urlop, odprawy, itd.).

Praktyczne wskazówki dla mieszkańców Jarocina i okolic

Dokładnie czytaj umowę zlecenia przed podpisaniem – zwracaj uwagę na zakres obowiązków, wynagrodzenie, zasady wypowiedzenia
Zachowuj dokumentację współpracy – korespondencję, potwierdzenia wykonania pracy, rozliczenia
Ustal jasne zasady rozliczania wydatków – najlepiej na piśmie
Zwróć uwagę na kwestie ubezpieczeń społecznych – sprawdź, czy i jakie składki będą odprowadzane
W przypadku regularnej pracy pod kierownictwem zleceniodawcy – rozważ, czy nie powinien być to stosunek pracy, a nie umowa zlecenia

Z mojego doświadczenia jako adwokata w Jarocinie wynika, że świadomość swoich praw i obowiązków wynikających z umowy zlecenia pozwala uniknąć wielu nieporozumień i sporów.

Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z Kancelarią w Jarocinie:

Adwokat Anna Konrady Kancelaria Prawna ul. Aleja Niepodległości 6, 63-200 Jarocin tel. +48 575 641 021