Wina w rozwodzie – jakie ma praktyczne konsekwencje dla byłych małżonków?

Rozwód to nie tylko koniec małżeństwa, ale początek wielu prawnych konsekwencji. Klienci w mojej kancelarii w Jarocinie często pytają: “Po co w ogóle walczyć o orzeczenie winy? Czy to ma jakieś realne znaczenie, czy to tylko satysfakcja moralna?” No właśnie – czy warto?

Czym jest orzeczenie o winie w rozwodzie?

Zacznijmy od podstaw. W polskim prawie rozwód może być orzeczony bez orzekania o winie (za porozumieniem stron) albo z orzeczeniem o winie jednej lub obu stron. Orzeczenie o winie to stwierdzenie przez sąd, że jedna strona swoim zachowaniem doprowadziła do rozpadu małżeństwa.

Swoją drogą, zawsze powtarzam klientom: rozwód z orzeczeniem o winie to nie jest wyścig o to, kto jest “lepszym człowiekiem”. To prawna ocena zachowań, która ma konkretne skutki finansowe i prawne.

Praktyczne konsekwencje orzeczenia o winie

Orzeczenie o winie to nie tylko moralna satysfakcja. To także realne, praktyczne konsekwencje:

1. Możliwość otrzymania alimentów przez małżonka niewinnego

To najważniejsza i najbardziej znana konsekwencja. Zgodnie z art. 60 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd może zobowiązać winnego małżonka do płacenia alimentów.

W praktyce wyglada to tak, jak w sprawie rozpatrywanej przez Sąd Okręgowy w Kaliszu (sygnatura akt II Ca 206/14), gdzie sąd stwierdził:

“Normatywna treść powołanego przepisu nakazuje porównać sytuację materialną małżonka niewinnego rozkładu pożycia po rozwodzie z sytuacją materialną tego małżonka przed rozwodem.”

Pamietam klientkę z Gostynia, która walczyła o orzeczenie winy męża. Gdy ją pytałam, po co jej to, odpowiedziała: “Bo on ma firmę, a ja nie pracowałam 10 lat, wychowując nasze dzieci”. I dokładnie o to chodzi – o zabezpieczenie finansowe po rozwodzie.

2. Brak obowiązku alimentacyjnego małżonka niewinnego

Mniej znana, ale równie ważna konsekwencja: małżonek niewinny nie ma obowiązku płacenia alimentów małżonkowi winnemu, nawet jeśli ten znajdzie się w niedostatku. To działa tylko w jedną stronę.

3. Wpływ na podział majątku

Wbrew powszechnej opinii, orzeczenie o winie bezposrednio nie wpływa na podział majątku wspólnego. Majątek dzielony jest niezależnie od winy, zwykle po połowie. Jednak… (i tu zaczyna się ciekawa część)

Sąd może uwzględnić stopień przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego. Jeśli jeden z małżonków trwonił majątek (np. przepijał, przegrywał w kasynie), może to być argumentem za nierównym podziałem.

4. Skutki psychologiczne i społeczne

To aspekt, o którym rzadko się mówi, ale który ma ogromne znaczenie. W Jarocinie, jak i w całej południowej Wielkopolsce, ludzie przywiązują dużą wagę do opinii społecznej. Orzeczenie o winie może wpłynąć na postrzeganie osoby w lokalnej społeczności.

Miałam klienta, przedsiębiorcę z Jarocina, który mimo oczywistej winy żony, chciał rozwodu bez orzekania o winie. “Pani mecenas, w moim biznesie nie mogę mieć łatki człowieka, który ciągał żonę po sądach” – mówił. I czasem takie podejście ma sens.

Kiedy walczyć o orzeczenie o winie?

Na podstawie mojego doświadczenia jako adwokat w Jarocinie mogę powiedzieć, że warto walczyć o orzeczenie o winie w następujących sytuacjach:

1. Gdy zależy Ci na alimentach jako małżonek – ale pamiętaj o tym, co sąd stwierdził w sprawie z Kalisza: samo orzeczenie o winie to nie wszystko, musi nastąpić “istotne pogorszenie sytuacji materialnej”.

2. Gdy druga strona dopuściła się wyjątkowo nagannych zachowań – zdrada, przemoc, alkoholizm to klasyczne podstawy orzeczenia o winie.

3. Gdy masz solidne dowody winy drugiej strony – bo samo twierdzenie to za mało.

4. Gdy nie pracowałeś/aś przez dłuższy czas, poświęcając się rodzinie – to sytuacja, w której alimenty dla małżonka mają szczególne uzasadnienie.

Kiedy odpuścić walkę o winę?

Z drugiej strony, czasem warto odpuścić walkę o winę:

1. Gdy obu stronom zależy na szybkim i spokojnym rozwodzie – procesy o winę potrafią ciągnąć się latami i generować ogromne koszty.

2. Gdy dowody są niejednoznaczne lub trudne do przedstawienia – np. przy zdradzie bez twardych dowodów.

3. Gdy koszty emocjonalne batalii sadowej mogą być zbyt wysokie – zwłaszcza gdy w grę wchodzą dzieci.

4. Gdy twoja sytuacja finansowa nie ulegnie istotnemu pogorszeniu po rozwodzie – jak w przypadku powódki z orzeczenia Sądu Okręgowego w Kaliszu, która mimo orzeczenia winy męża nie otrzymała alimentów, bo sąd nie dopatrzył się “istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej”.

Jak sądy podchodzą do orzekania o winie?

W mojej praktyce w kancelarii w Jarocinie obserwuję, że sądy są coraz bardziej skłonne do orzekania rozwodu bez orzekania o winie, jeśli tylko obie strony wyrażą na to zgodę.

Ciekawe jest też to, że interpretacja “istotnego pogorszenia sytuacji materialnej” bywa różna w różnych sądach. W sprawie z Kalisza, którą cytowałam, Sąd Okręgowy stwierdził:

“Wbrew odmiennym twierdzeniom skarżącej, sytuacja ta nie zmieniła się na tyle, by można przyjąć, iż zaistniało tu istotne, a więc wyraźne pogorszenie sytuacji powódki. Sąd Rejonowy wskazał na zbliżone podwyżki wynagrodzeń stron oraz brak wyraźnej dysproporcji w położeniu materialnym.”

To pokazuje, że samo orzeczenie o winie męża nie gwarantowało powódce alimentów – jej sytuacja finansowa nie pogorszyła się na tyle, by sąd uznał to za istotną zmianę.

Podsumowanie – czy warto walczyć o orzeczenie o winie?

Odpowiedź, jak zwykle w prawie, brzmi: to zależy. Orzeczenie o winie może mieć realne, praktyczne konsekwencje finansowe, ale trzeba pamiętać, że:

1. Sam fakt orzeczenia o winie nie gwarantuje alimentów – musi wystąpić “istotne pogorszenie sytuacji materialnej”.

2. Procesy o winę są zwykle długie, kosztowne i emocjonalnie wyczerpujące.

3. W każdym przypadku warto przeprowadzić “rachunek zysków i strat” – zarówno finansowych, jak i emocjonalnych.

W mojej kancelarii w Jarocinie zawsze analizuję z klientami wszystkie za i przeciw, bo czasem zaskakuję ich mówiąc: “Może jednak lepiej odpuścić kwestię winy i skupić się na innych aspektach?” Bo prawo rodzinne to nie tylko paragrafy – to przede wszystkim ludzie i ich przyszłość po rozwodzie.

Disclaimer

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Wykonujac od wielu lat zawod adwokata w Jarocinie wiem, ze kazda sprawa jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegolowych informacji zapraszam do kontaktu z moja kancelaria.

Zapraszam do Kancelarii Adwokackiej Anna Konrady: Adwokat Anna Konrady Aleja Niepodleglosci 6, 63-200 Jarocin tel. +48 575 641 021