Zapis i polecenie – ważne instytucje prawa spadkowego
Często spotykam się w mojej praktyce adwokackiej w Jarocinie z sytuacjami, gdy klienci chcą przekazać konkretne składniki majątku określonym osobom, niekoniecznie tym, które dziedziczą cały spadek. W takich przypadkach przydatne są dwie instytucje prawa spadkowego – zapis i polecenie. Choć brzmią podobnie, pełnią zupełnie różne funkcje, o czym wielu mieszkańców Jarocina i okolicznych miejscowości nie ma pełnej świadomości.
Zapis zwykły – jak przekazać konkretną rzecz wybranej osobie
Zapis zwykły (legat) to rozrządzenie testamentowe, w którym spadkodawca zobowiązuje spadkobiercę do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz wskazanej osoby (zapisobiercy). W mojej praktyce adwokackiej w powiecie jarocińskim wielokrotnie doradzałam klientom wykorzystanie tej instytucji.
Na przykład, pani Zofia z Gostynia chciała, aby jej siostrzenica otrzymała zabytkowy fortepian, który od pokoleń był w rodzinie, podczas gdy reszta majątku miała przypaść dzieciom. Zastosowanie zapisu zwykłego idealnie rozwiązało tę sytuację – pani Zofia w testamencie ustanowiła dzieci spadkobiercami, jednocześnie zobowiązując je do przekazania fortepianu siostrzenicy.
Warto wiedzieć, że:
-
Zapis rodzi stosunek zobowiązaniowy między spadkobiercą a zapisobiercą
-
Zapisobierca może dochodzić wykonania zapisu na drodze sądowej
-
Zapis można obciążyć dalszym zapisem (tzw. podzapis) lub poleceniem
-
Przedmiotem zapisu może być rzecz, prawo majątkowe, usługa lub świadczenie pieniężne
Zapis windykacyjny – bezpośrednie nabycie konkretnego składnika majątku
Od 2011 roku w polskim prawie funkcjonuje również zapis windykacyjny, z którym często spotykam się w mojej praktyce adwokackiej w Jarocinie i okolicznych miejscowościach jak Kalisz czy Śrem. Jest to szczególny rodzaj zapisu, który pozwala na bezpośrednie nabycie określonego przedmiotu przez zapisobiercę z chwilą otwarcia spadku.
W przeciwieństwie do zapisu zwykłego, przy zapisie windykacyjnym zapisobierca nabywa przedmiot zapisu bezpośrednio, bez konieczności żądania jego wydania od spadkobiercy. Pamiętajcie jednak, że zapis windykacyjny można ustanowić wyłącznie w testamencie notarialnym.
Niedawno pomagałam klientowi z Pleszewa, który chciał, aby jego wieloletni przyjaciel otrzymał mieszkanie, natomiast pozostały majątek miał przypaść córce. Dzięki zapisowi windykacyjnemu przyjaciel stał się właścicielem mieszkania z chwilą śmierci mojego klienta, bez konieczności prowadzenia jakichkolwiek dodatkowych postępowań.
Przedmiotem zapisu windykacyjnego może być:
-
Rzecz oznaczona co do tożsamości (np. konkretny samochód, dom)
-
Zbywalne prawo majątkowe (np. udziały w spółce)
-
Przedsiębiorstwo lub gospodarstwo rolne
-
Ustanowienie na rzecz zapisobiercy użytkowania lub służebności
Polecenie – zobowiązanie niemajątkowe lub działanie w interesie społecznym
W swojej praktyce adwokackiej w Jarocinie często spotykam się z sytuacjami, gdy klienci chcą zobowiązać spadkobierców do określonych działań, które nie mają charakteru ściśle majątkowego. Służy do tego instytucja polecenia.
Polecenie to rozrządzenie testamentowe, w którym spadkodawca nakłada na spadkobiercę lub zapisobiercę obowiązek określonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Może dotyczyć np. zobowiązania do opieki nad zwierzęciem, utrzymania grobu w należytym stanie czy przekazania darowizny na cel charytatywny.
Na przykład, pan Marek z Krotoszyna w swoim testamencie zobowiązał siostrzeńca, któremu zapisał dom, do opieki nad ukochanym psem oraz przekazywania co roku części dochodów z wynajmu nieruchomości na rzecz lokalnego schroniska dla zwierząt w Jarocinie. To klasyczny przykład polecenia.
Warto pamiętać, że:
-
Wykonania polecenia nie może żądać zapisobierca ani inny spadkobierca (brak wierzyciela)
-
Wykonania polecenia może żądać wykonawca testamentu lub odpowiedni organ władzy publicznej
-
Polecenie może mieć charakter majątkowy (np. przeznaczenie części majątku na cel charytatywny) lub niemajątkowy (np. organizacja pogrzebu w określony sposób)
Praktyczne różnice między zapisem a poleceniem w codziennej praktyce
W mojej codziennej praktyce adwokackiej w Jarocinie i okolicznych miejscowościach jak Kozmin czy Dobrzyca, najczęściej spotykam się z pytaniem o różnice między zapisem a poleceniem. Odpowiadam wtedy, że:
-
Przy zapisie zawsze jest określony beneficjent (zapisobierca), który może dochodzić wykonania zapisu – przy poleceniu takiej osoby brak
-
Zapis zawsze ma charakter majątkowy – polecenie może, ale nie musi go mieć
-
Przedmiotem zapisu jest konkretne świadczenie majątkowe – przedmiotem polecenia może być też np. określony sposób postępowania, zachowanie, działanie niemajątkowe
Życie pisze różne scenariusze, a kodeks to jedno, ale praktyka bywa zupełnie inna. Dlatego zawsze doradzam klientom z Jarocina i okolic dokładne przemyślenie, czego oczekują od spadkobierców i dostosowanie odpowiednich instytucji prawnych do tych oczekiwań.
Kiedy warto skorzystać z pomocy adwokata?
Sporządzenie testamentu z zapisem lub poleceniem wymaga znajomości przepisów prawa, aby było skuteczne. W mojej praktyce w Jarocinie niejednokrotnie spotykałam się z sytuacjami, gdy niewłaściwie sformułowane rozrządzenia testamentowe prowadziły do sporów między spadkobiercami lub były nieskuteczne.
Szczególnie przy zapisie windykacyjnym, który wymaga formy aktu notarialnego, warto wcześniej skonsultować się z adwokatem, aby dopracować szczegóły i uniknąć późniejszych nieporozumień.
Prawo spadkowe to skomplikowana dziedzina, w której niewielki błąd może mieć daleko idące konsekwencje. Dlatego jako adwokat praktkujący w Jarocinie i okolicznych miejscowościach (Środa Wielkopolska, Żerków, Kalisz), zawsze służę pomocą w precyzyjnym sformułowaniu ostatniej woli klienta.
Potrzebujesz pomocy prawnej? Skontaktuj się z Kancelarią w Jarocinie:
Adwokat Anna Konrady
Kancelaria Prawna
ul. Aleja Niepodległości 6
63-200 Jarocin
tel. +48 575 641 021
Jako adwokat z wieloletnim doświadczeniem w sprawach spadkowych oferuję pomoc mieszkańcom Jarocina oraz okolicznych miejscowości: Kalisz, Gostyń, Śrem, Środa Wielkopolska, Żerków, Kozmin, Krotoszyn, Pleszew, Dobrzyca. Zapraszam na konsultację, by profesjonalnie uregulować kwestie związane z dziedziczeniem zgodnie z Twoimi oczekiwaniami.