Zawieszenie władzy rodzicielskiej w sprawie rozwodowej – kiedy jest to możliwe?

Rozwód to trudny czas nie tylko dla małżonków, ale przede wszystkim dla ich dzieci. W mojej kancelarii adwokackiej w Jarocinie często spotykam się z pytaniami dotyczącymi władzy rodzicielskiej w trakcie procesu rozwodowego. Jednym z częstszych jest pytanie, czy sąd może zawiesić władzę rodzicielską w trakcie sprawy o rozwód. Odpowiedź brzmi: tak, może – ale tylko w określonych okolicznościach.

Obowiązek sądu dotyczący władzy rodzicielskiej w sprawach rozwodowych

Zacznijmy od podstawy prawnej. Zgodnie z art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd musi wydać w wyroku rozwodowym rozstrzygnięcie dotyczące władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnimi dziećmi rozwodzących się małżonków. Nie jest to opcjonalny element wyroku – jest obowiązkowy.

W mojej praktyce adwokackiej w Jarocinie zawsze tłumaczę klientom, że sąd ma tu kilka możliwości:

• powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę drugiego do określonych praw i obowiązków
• pozostawić pełną władzę rodzicielską obojgu rodzicom
• pozbawić władzy rodzicielskiej jednego lub oboje rodziców
• zawiesić władzę rodzicielską jednego lub obojga rodziców

I właśnie o to ostatnie rozwiązanie często pytają klienci w mojej kancelarii przy Alei Niepodległości.

Kiedy możliwe jest zawieszenie władzy rodzicielskiej?

Zgodnie z art. 110 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd może zawiesić władzę rodzicielską w razie przemijającej przeszkody w jej wykonywaniu. Kluczowe jest tu słowo “przemijająca” – chodzi o przeszkodę tymczasową, która ustanie w niezbyt długim czasie.

Z praktyki adwokata w Jarocinie mogę wymienić kilka typowych przykładów takich przeszkód:

• czasowy wyjazd rodzica za granicę (np. na kontrakt, szkolenie)
• poważna choroba wymagająca długotrwałej hospitalizacji, ale rokująca wyleczenie
• tymczasowe aresztowanie lub krótkotrwała kara pozbawienia wolności
• pobyt na leczeniu odwykowym

Swoją drogą, to ciekawa obserwacja – wielu moich klientów myli zawieszenie władzy rodzicielskiej z jej ograniczeniem. To dwie różne instytucje prawne o odmiennych przesłankach i skutkach.

Różnica między przeszkodą przemijającą a trwałą

W kancelarii przy kawie zawsze tłumaczę różnicę między przeszkodą przemijającą a trwałą. To kluczowe rozróżnienie, bo przeszkoda trwała może prowadzić do pozbawienia władzy rodzicielskiej na podstawie art. 111 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przeszkoda przemijająca to taka, która ustanie w przewidywalnej przyszłości. Natomiast przeszkoda trwała ma charakter długotrwały lub nieokreślony w czasie. Na przykład:

• wieloletnia kara pozbawienia wolności (np. 10 lat więzienia) – to przeszkoda trwała
• trzymiesięczny pobyt w szpitalu – to przeszkoda przemijająca
• wyjazd na stałe za granicę bez planów powrotu – to przeszkoda trwała
• roczny kontrakt zagraniczny z planowanym powrotem – to przeszkoda przemijająca

Pamiętam sprawę z Sądu Rejonowego w Jarocinie, gdzie matka wnioskowała o zawieszenie władzy rodzicielskiej ojca skazanego na 8 lat więzienia. Sąd jednak uznał, że jest to przeszkoda trwała i zamiast zawieszenia orzekł pozbawienie władzy rodzicielskiej. To pokazuje, jak ważne jest prawidłowe określenie charakteru przeszkody.

Zasada dobra dziecka przy orzekaniu o zawieszeniu

Myślisz, że to proste? No to posłuchaj… Nawet jeśli istnieje przemijająca przeszkoda, sąd nie zawsze zawiesza władzę rodzicielską. Dlaczego? Bo kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka.

W mojej praktyce adwokackiej spotykam się z sytuacjami, gdy mimo istnienia formalnych przesłanek do zawieszenia, sąd podejmuje inną decyzję. Na przykład:

Rodzice wyjeżdżają tymczasowo za granicę, a dziecko zostaje pod opieką dziadków. Formalnie jest to przeszkoda przemijająca, ale jeśli dziadkowie są godni zaufania i bliscy dziecku, a nie ma potrzeby podejmowania pilnych decyzji formalno-prawnych dotyczących dziecka, sąd może nie uwzględnić wniosku o zawieszenie władzy rodzicielskiej.

Testament musi byc jasny – to zasada w prawie spadkowym. W sprawach dotyczących władzy rodzicielskiej równie jasna musi być rzeczywista potrzeba ingerencji sądu. Jeśli bieżące sprawy dziecka są należycie zabezpieczone, sąd może uznać zawieszenie za niecelowe.

Skutki zawieszenia władzy rodzicielskiej

Co to właściwie oznacza, gdy sąd zawiesza władzę rodzicielską w sprawie rozwodowej? Z doświadczenia adwokata w Jarocinie mogę wskazać najważniejsze konsekwencje:

1. Rodzic, którego władza została zawieszona, nie może podejmować decyzji w sprawach dziecka
2. Nie może reprezentować dziecka
3. Nie może zarządzać jego majątkiem

Jeśli sąd zawiesi władzę rodzicielską obojgu rodzicom, wówczas z urzędu ustanawia dla dziecka opiekę prawną. Opiekun prawny działa do czasu przywrócenia władzy rodzicielskiej przynajmniej jednemu z rodziców lub do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Warto podkreślić – i zawsze to mówię klientom w mojej kancelarii w Jarocinie – że zawieszenie władzy rodzicielskiej nie oznacza zerwania kontaktów z dzieckiem. Kontakty mogą być utrzymywane niezależnie od władzy rodzicielskiej, chyba że sąd zdecyduje inaczej.

Przywrócenie zawieszonej władzy rodzicielskiej

O spadek czasem się ludzie biją bardziej niż o cokolwiek, ale przy sprawach dotyczących dzieci emocje sięgają zenitu. Dlatego zawsze podkreślam, że zawieszenie władzy rodzicielskiej nie jest definitywne.

Zgodnie z art. 110 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, gdy ustanie przeszkoda przemijająca, sąd uchyla postanowienie o zawieszeniu władzy rodzicielskiej. Rodzic odzyskuje wtedy pełnię praw i może znów wykonywać władzę rodzicielską.

Znajomy adwokat z Jarocina opowiadał mi o sprawie, gdzie matka po półrocznym leczeniu psychiatrycznym całkowicie wróciła do zdrowia i złożyła wniosek o przywrócenie zawieszonej wcześniej władzy rodzicielskiej. Sąd, po uzyskaniu opinii biegłych potwierdzających jej dobry stan zdrowia, przywrócił jej pełnię praw rodzicielskich.

Co ciekawe, jeśli przeszkoda uznana początkowo za przemijającą okaże się trwała, sąd powinien uchylić postanowienie o zawieszeniu władzy rodzicielskiej i rozważyć jej pozbawienie. To pokazuje elastyczność przepisów, które dostosowują się do zmieniającej się sytuacji.

Z praktyki adwokata: o czym warto pamiętać

Jako adwokat Anna Konrady, specjalizująca się w sprawach rodzinnych, chciałabym podzielić się kilkoma praktycznymi uwagami:

1. Jeśli wiesz, że pojawi się przeszkoda w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (np. planowany dłuższy wyjazd), warto zawczasu uregulować sprawy dziecka – np. udzielając pełnomocnictwa zaufanej osobie

2. Zawieszenie władzy rodzicielskiej w sprawie rozwodowej może nastąpić na wniosek jednego z małżonków lub z urzędu, jeśli sąd dostrzeże taką potrzebę

3. Przeszkoda przemijająca musi być rzeczywista i aktualna – nie można zawiesić władzy rodzicielskiej “na wszelki wypadek” lub z powodu przeszkody, która dopiero może wystąpić

4. W przypadku ustania przeszkody należy niezwłocznie złożyć wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej

Lubię mówić klientom, że władza rodzicielska to nie tylko prawa, ale przede wszystkim obowiązki. Jeśli tymczasowo nie możesz ich wypełniać, uczciwe jest przyznać to przed sądem.

Podsumowanie

Sąd może zawiesić władzę rodzicielską w sprawie o rozwód, gdy istnieje przemijająca przeszkoda w jej wykonywaniu. Zawieszenie to nie jest definitywne – po ustaniu przeszkody władza rodzicielska zostaje przywrócona.

W praktyce sądy bardzo ostrożnie podchodzą do kwestii zawieszania władzy rodzicielskiej, zawsze kierując się dobrem dziecka. Jeśli bieżące potrzeby dziecka są zabezpieczone, a przeszkoda faktycznie ma charakter przemijający, zawieszenie władzy rodzicielskiej może być odpowiednim rozwiązaniem.

Jako adwokat z wieloletnią praktyką w Jarocinie zawsze doradzam indywidualne podejście do każdej sprawy. Okoliczności życiowe bywają różne, a przepisy prawa rodzinnego dają sądom narzędzia, by elastycznie reagować na te okoliczności, zawsze mając na uwadze najważniejsze – dobro dziecka.

Disclaimer:

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Wykonujac od wielu lat zawod adwokata w Jarocinie wiem, ze kazda sprawa jest indywidualna, dlatego w celu uzyskania szczegolowych informacji zapraszam do kontaktu z moja kancelaria.

Zapraszam do Kancelarii Adwokackiej Anna Konrady: Adwokat Anna Konrady Aleja Niepodleglosci 6, 63-200 Jarocin tel. +48 575 641 021