Od kiedy nalezą się odsetki za zadośćuczynienie nie zapłacone w terminie

Jednym z zarzutów, które bardzo często pojawiają się w apelacjach wnoszonych przez zakłady ubezpieczeń jest twierdzenie, iż odsetki, które zostały zasądzone od zasądzonej wyrokiem kwoty zadośćuczynienia winny być należne dopiero od daty wydania wyroku, a nie od daty, najczęściej 30 dni od daty, zgłoszenia roszczenia ubezpieczycielowi. Wynika, to z faktu iż zadośćuczynienie jest roszczeniem, co do którego wysokości decyduje sędzia w oparciu o tzw. uznanie sędziowskie. 

Często jest to bardzo odległy w czasie termin, a co za tym idzie i duża kwota odsetek.    

Generalnie jednakże Sądy w przeważającej ilości przypadków stoją na stanowisku, iż ten pogląd jest poglądem niewłaściwym.

Tytułem przykładu warto tu zacytować orzeczenie Sądu Okręgowego w Kaliszu, który rozpatrywał apelację od wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy w Krotoszynie, gdzie jednym zarzutów był ten dotyczący terminu początkowego naliczanych odsetek.

Sąd zarzutu tego nie podzielił wskazując co następuje:

W wyroku z dnia 18 września 1970 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że z charakteru świadczenia w postaci zadośćuczynienia, którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy , ze swojej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika (II PR 257/70, OSN C 1971, z.6, poz. 103). Jest to moment wymagalności świadczenia, które zresztą powstało wcześniej, bo w momencie wyrządzenia szkody. Zobowiązany niespełniając świadczenia w tym terminie dopuszcza się opóźnienia, za które należą się odsetki ustawowe.

Sąd Okręgowy nie podziela poglądu, że w takiej sytuacji odsetki należą się od chwili wyrokowania. Obowiązek zapłaty zadośćuczynienia powstał w chwili wyrządzenia szkody, a opóźnienie w spełnieniu świadczenia od momentu wezwania dłużnika do spełnienia świadczenia. W literaturze broniony jest pogląd mocniejszy, mówi się mianowicie że w wypadku czynu niedozwolonego zobowiązanie dłużnika powinno być spełnione niezwłocznie, a wynika to z właściwości zobowiązania ( por. Marcin Lemkowski, Odsetki cywilnoprawne, Warszawa 2007.s, 271 – wówczas odsetki byłyby liczona od dnia szkody).

Także ustalenie wartości szkody według cen z chwili wyrokowania nie uzasadnia zasądzenia odsetek od dnia wyrokowania. Takie podejście pomija zupełnie fakt, że przez pewien czas osoba odpowiedzialna już opóźniała się ze spełnieniem świadczenia odszkodowawczego, być może w innej wysokości – ustalonej według daty wyrządzenia szkody. W niniejszej sprawie nie zostało wykazane aby zadośćuczynienie należne powódce w chwili wyrządzenia szkody miało być niższe niż w chwili wyrokowania. (II Ca 41/16 – wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Kaliszu z 2016-04-21)